محمود حیدری– برای داشتن شهری خلاقانه، باید مدیرانی خلاق نیز داشت. رویه‌ای که بسیاری از کشورهای خارجی در دهه‌های اخیر پیش گرفته‌اند و بر فرهنگ ایجاد نوآوری و خلاقیت در طراحی و برنامه‌ریزی شهری به عنوان یک اصل مهم در مدیریت، تاکید ویژه کرده‌اند.
برخی شهرهای جهان از این گام نیز فراتر رفته‌اند و خلاقیت را به عنوان نوعی استراتژی و راهبرد در پروژه‌های شهری وارد کرده‌اند. به عنوان مثال در ملبورن، تفکر فراتر از چارچوب قوانین، ضوابط و مقررات موجود، با دعوت از کارشناسان و متخصصان همه‌ی زمینه‌های مربوط به شهرسازی و معماری، فرهنگ و هنر و محیط زیست، مدیریت شهری را وارد مرحله‌ای نوین کرده است.
مدیریت شهری ملبورن با مطالعاتی ده ساله که از سال ۲۰۰۸ آغاز شد، به دقت راهکارهایی را مورد بررسی قرار داد که چگونه می‌توان خلاقیت و نوآوری را در همه‌ی زمینه‌های مربوط به طراحی شهری وارد ضوابط و مقررات کرد و رضایت‌مندی کامل شهروندان را به دست آورد. دعوت از کارشناسان و متخصصان سبب شد براي هر محله يا منطقه، برنامه‌ي شهري ويژه‌ای در نظر گرفته شود که نه تنها شهرداری از آن استقبال کرد بلکه فرایند اجرا را نیز تسهیل کرد تا خدمتی ارزشمند به شهروندان بر اساس نیازسنجی واقعی ارائه کرده باشد.
اما اینکه چرا بین تمام شهرهایی که این رویه را پیش گرفته‌اند، ملبورن را مطرح کردیم، به دلیل مشابهت آن با شهرمان کرج است؛ شهری بسیار مهاجر پذیر که با رشد روزافزون جمعیت و نیازِ سرسام‌آور به خدمات، امکانات و ارتقای زیرساخت‌های شهری دست به گریبان است؛ اما به خوبی تهدید را به فرصت بدل کرده است.
هرچند شهرستان کرج در حوزه‌ی شهرسازی از برخی کلانشهرهای کشورِ خودمان نیز بسیار عقب است و خیل مدیران سابق که دلسوز شهر نبوده‌اند، سببِ درجا زدنِ این شهر در تحقق استانداردهای یک کلانشهر شده‌اند، اما بهره‌گیری از الگوهای جهانی موفق همراه با بومی‌سازیِ راهبردها و استراتژی‌های شهرسازی، می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد.
اولین اقدامی که در این شهرها صورت گرفته، فرهنگسازی در خصوص هویت شهری است که به ایجاد یا ارتقای حس تعلق شهروندان منجر شده. حس تعلق، اولین و زیربنایی‌ترین اصل مورد نیاز برای جلب مشارکت شهروندی است و مشارکت شهروندی نیز مهم‌ترین اصل برای اجرای یک طرح شهری موفق. تا شهرمان را دوست نداشته باشیم قدمی نیز برای بهبودش برنخواهیم داشت و این موضوع کاملا بدیهی است.
ردیف‌های بودجه مربوط به فرهنگسازی در کلانشهر کرج می‌تواند در راستای انجام مطالعات و اجرای طرح‌های فرهنگسازی مناسب با گستردگی بالا در سطح محلات کرج هزینه شود؛ طرح‌هایی که صرفا محدود به نصب دو سه تا بنر در سطح شهر نباشد بلکه به بطن شهر نفوذ کرده و ذهن شهروندان را درگیر کند.
از طرفی شورای شهر کرج با انواع و اقسام کمیسیون‌ها، کمیسیونی به نام “کمیسیون ایده‌پردازی شهری” کم دارد و در هیچ‌کدام از پنج دوره‌ی فعالیت شورای شهر، ضرورت وجود چنین کمیسیونی احساس نشده است!
کمیسیونی که می‌تواند با دعوت از کارشناسان، متخصصان، مهندسان و هنرمندان کرج که تعدادشان کم نیست و بسیاری از آنان در سطح ملی و بین‌المللی نیز مطرح هستند، به ایده‌پردازی و نوآوری در طرح‌های شهری بر اساس نیازسنجی واقعی، بپردازد.
به جای اینکه شورای شهر مدام منتظر ارسال لوایح از سوی شهرداری باشد که عموما زیبایی‌شناسی و پیوست‌های زیست‌محیطی در آن‌ها رعایت نشده، نقش خود را یک درجه ارتقا دهد و در ایجاد شهری خلاق و شهروندمحور، پیشگام باشد.
با ایجاد این کمیسیون، شورای شهر کرج از ظرفیت بالایی برای دخالت صحیح و مطلوب در شهر برخوردار خواهد شد و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران، در مسیری قدم خواهد گذاشت که نگاه صرفِ عمرانی بر آن حاکم نباشد. چرا که نتیجه نگاهِ صرفا کالبدی و عمرانی، شهری خواهد بود که شهروند در آن جایگاهی ندارد.
*کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری
