گفت‌وگوی اختصاصی با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری البرز
پروژه گذر فرهنگی-تاریخی کرج در دست اجرا
نسترن کیوان‌پور – خشت‌های تپّه ازبکی، قدمتی چند هزار ساله را روایت می‌کند و سرشار از داستان‌های زنان و مردانی‌ست که بر آن‌ها دست کشیده‌اند، کنارشان راه رفته‌اند، بر آن‌ها تکیه کرده‌اند و در میانِ طاق‌های ساخته شده از آن‌ها زندگی را نفس کشیده‌اند.
کاروانسراهای گوشه و کنارِ البرز، میزبانِ زنان و مردانی بوده که از دور و نزدیک مهمانِ این‌جا بوده‌اند، اسب‌هایشان را در اصطبل‌ها بسته‌اند و خودشان در اقامتگاه‌ها ساعاتی استراحت و تجدید قوا کرده‌اند. در و دیوارِ کاخ‌ها و کاروانسراهای سراسر استان، با معماری‌های خاص و زیبا، خاطراتی را مانند جواهری گرانبها در دلِ خود جای داده که راویِ فرهنگ، هنر و تاریخِ این سرزمین است.
طبیعت زیبایی که شرق تا غرب استان را فرا گرفته، می‌تواند در حوزه گردشگری شور و شوق بسیاری ایجاد کند و کاخ‌ها و کاروانسراهایی که در این استان وجود دارند، هر کدام می‌توانند نماینده‌ای از هویت تاریخی این استان باشند، که متاسفانه به دلیل کمبود زیرساخت‌ها، آن‌طور که شایسته است، پاسخگوی نیازهای مسافران، گردشگران و طبیعت‌گردان نبوده است.
موضوعی که مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز؛ رحیم خاکی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: “البرزی‌ها باید به خود ببالند که آثار تاریخی متعدد، این استان را به یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران از نظر میراث فرهنگی و گردشگری بدل کرده است.”
او در نشست خبری با روزنامه‌های پیام آشنا و پیام زمان و پایگاه خبری هزار و یک شهر، در محل اداره کل که مردادماه ۱۴۰۲ انجام شد، می‌گوید: “متأسفانه به دلایل مختلفی در طول سال‌ها، استان البرز نتوانسته است زیرساخت‌های مناسبی را برای توسعه حوزه گردشگری فراهم کند. اما اخیرا، اقداماتی صورت گرفته است که به ارتقای هویت فرهنگی و تاریخی این استان کمک شایانی کرده است.”
البرز؛ محتاج توسعه زیرساخت‌ها
البرز، با برخورداری از ۸۳ رشته صنایع دستی و تپه‌های تاریخی ازبکی با خشت‌هایی به قدمت ۹ هزار سال، و طبیعت زیبا و متنوع یک استان منحصربه‌فرد است که به گفته خاکی، به شدت محتاجِ توسعه زیرساخت‌هاست.
او می‌گوید: “تقویت زیرساخت‌های حوزه گردشگری یکی از اولویت‌های بسیار مهم میراث فرهنگی البرز است چرا که این استان در میان دو شاهراه ارتباطی قرار دارد و به لحاظ بازار گردشگری به جمعیت بالای ساکنِ پایتخت و شهرهای اطراف نیز می‌تواند خدمت‌رسانی کند.”
ظرفیتِ بالای اکوتوریسم البرز
خاکی به ظرفیت بالای اکوتوریسم البرز اشاره می‌کند و می‌گوید: “در حال حاضر ظرفیت اقامتی ما در استان اجازه نمی‌دهد که پذیرای طبقات مختلف اجتماعی با بودجه‌های متنوع در هتل‌ها یا اقامتگاه‌های بوم‌گردی باشیم اما خوشبختانه به زودی اولین هتل پنج ستاره راه‌اندازی می‌شود.”
البته به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری البرز، هتل‌های دیگری نیز در مرحله اخذ مجوز هستند تا فضای اقامتی به اندازه کافی برای گردشگران ایجاد شود و دیگر شاهد مناظر نازیبای چادر زدن در جاده‌ها برای گذران چند روز تعطیلی نباشیم.
بهره‌برداری از ۱۵ پروژه گردشگری در البرز
او در پاسخ به این سوال که برای حوزه بوم‌گردی استان البرز چه اقداماتی صورت گرفته است می‌گوید: “هدف اصلی بوم‌گردی، آشنایی مردم به ویژه نوجوانان با تمدن و فرهنگ استان البرز است چرا که آن‌ها با لمس فضا و درک تاریخ بناها می‌توانند تجربیات خود را نسل به نسل منتقل کنند. خوشبختانه اخیرا توجه ویژه‌ای به حوزه بوم‌گردی و گردشگری روستایی معطوف شده است تا علاوه بر اشتغال‌زایی برای روستاییان، از نظر اقتصادی نیز سهمی در تولیدات ملی داشته باشیم.”
خاکی ادامه می‌دهد: “در یک سال اخیر در حوزه سرمایه‌گذاری گردشگری بیش از ۱۰۰ موافقت اصولی با پیش‌بینی حجم سرمایه‌گذاری دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان و اشتغال‌زایی بیش از دو هزار نفر ارائه شده است. هم‌چنین بیش از ۳۶۸ میلیارد ریال تسهیلات از محل تبصره ۱۸، تسهیلات روستایی و منابع ملی اعطا شده است که نشان از تغییر رویکردها به سرمایه‌گذاری و تسهیل در امور سرمایه‌گذاران دارد”.
تاکنون ۱۵ پروژه گردشگری نیز شامل اقامتگاه‌های بوم‌گردی، واحدهای پذیرایی سنتی و مجتمع‌های گردشگری در البرز به بهره‌برداری رسیده است تا با تکمیل و تقویت زیرساخت‌های گردشگری بتوان این استان را یکی از مقاصد اصلی توریسم ایران بدل کرد. هرچند تحقق این هدف نیازمند تعامل بین دستگاهی برای تسهیل سرمایه‌گذاری است.
وجود بیش از ۸۵ رشته صنایع دستی فعال در البرز
رحیم خاکی، حوزه صنایع دستی استان البرز را بسیار غنی عنوان می‌کند و می‌گوید: “با وجود بیش از ۸۳ رشته صنایع دستی زنده و فعال در استان البرز -و احیای برخی رشته‌های فراموش‌شده مثل چلنگری(نوعی از آهنگری)-، از میان ۲۹۵ رشته مصوب کشور، البرز می‌تواند در حوزه تولیدات و صادرات غیر نفتی به اقتصاد کشور کمک کند.”
از دیگر رویکردهای نوینِ آموزشی صنایع دستی این اداره کل می‌توان به توانمندسازی زندانیان اشاره کرد که از ابتدای سال ۱۴۰۲، بیش از ۴۷۰ زندانی از آموزش‌های صنایع‌دستی بهره‌مند شده‌اند.
به گفته خاکی، از ابتدای سال تاکنون حدود ۴۰۰ پروانه تولید انفرادی، کارگاهی و کارت شناسايی صادر و تمدید شده است. هم‌چنین تاکنون پنج طرح با مبلغ ۱۰۰ میلیارد ریال برای دریافت تسهیلات روستایی و ۴۳۴ طرح با مبلغ ۵۰۹ میلیارد ریال برای دریافت تسهیلات مشاغل خانگی به بانک‌های عامل معرفی شده‌اند.
مرمّت خاتون کرج توسط یکی از بهترین معماران ایران
مرمّت پل خاتون یکی از چالش‌برانگیزترین پروژه‌های سال اخیر بوده است که بسیاری از البرزنشینان دغدغه‌ی احیای آن را داشته و دارند.
خاکی در این خصوص به قرارداد ۹۰ میلیارد تومانی مرمّت این پل اشاره می‌کند که توسط صدرالدین شیردل؛ یکی از بهترین معماران حال حاضر ابنیه تاریخی انجام می‌شود.
تجهیز کارگاه مرمّت پل خاتون نیز حدود یک ماه است که انجام شده و پس از برداشتن آجرهای آسیب‌دیده و تقویت سازه‌ی اصلی، پروژه به صورت رسمی افتتاح خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی البرز به استقرار تیم فنی و مرمّت پل خاتون در قلعه صمصام نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: “جای هیچ‌گونه نگرانی در این خصوص نیست و پس از سه ماه، تیم معماری از این فضا خارج خواهد شد و قلعه صمصام به یکی از کاربری‌های پیشنهادیِ پیوست پل خاتون، واگذار خواهد شد”.
کرج صاحب گذر فرهنگی-تاریخی می‌شود
او ادامه می‌دهد: “این کار در راستای اجرای یک پروژه بزرگ‌تر در قالبِ ایجاد یک گذر فرهنگی و گردشگری است که در ادامه به کاروانسرای شاه‌عباسی متصل می‌شود و به کاخ سلیمانیه خواهد رسید.”
شروع مرمّت و رفع نواقص کاخ موزه سلیمانیه، بازسازی بخش سینمای کاخ مروارید، مرمّت سقف امامزاده زید‌الرحمان، نماسازی ضلع شمالی کاروانسرای ینگی‌امام، تکمیل قسمتی از زیرساخت‌های گردشگری محوطه ازبکی، شروع مرمّت امامزاده هارون طالقان، شروع احداث موزه روستایی صنایع‌دستی در طالقان، از ديگر اقدامات عمرانی در دست اجرا در حوزه میراث فرهنگی استان البرز به شمار می‌آید.
دربِ کاخ مروارید پس از تعمیر به روی عموم باز خواهد شد
خاكي در خصوص كاخ مرواريد كه در حال حاضر به روي عموم بسته است نيز ضمن عذرخواهی از مردم، توضيح مي‌دهد كه “خوشبختانه طی همکاری سه‌جانبه میان اداره کل میراث فرهنگی، شهرداری کرج و سپاه، پس از مرمّت بخش‌هایی از کاخ، اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد”.
او با اشاره به اینکه کاخ مروارید نیاز به تعمیر اساسی و بودجه‌ای سنگین دارد می‌گوید: “گزارش‌های مختلف توسط نهادهای نظارتی به هیأت دولت ارائه شده است که ردیف بودجه مناسبی برای مرمّت کاخ تخصیص یابد تا فرآیند مرمّت به صورت مقطعی و قطره‌چکانی نباشد”.
کاخ مروارید باغموزه است نه پارک
خاکی با تأکید بر اینکه کاخ مروارید، پارک نیست و تمام شرایط و استانداردهای باغموزه را داراست، از مردم خواست که پس از بازگشایی، به این موضوع توجه ویژه داشته باشند چرا که این فضا یک محوطه‌ی تاریخی و فرهنگی است که علاوه بر قدمت و ارزش بالا، قابلیت برگزاری رویدادهای ملی و بین‌المللی را نیز دارد.
موزه بزرگ البرز در عمارت کلاه فرنگی کرج
او در بخش پایانی سخنان خود به عمارت کلاه فرنگی کرج به‌عنوان بهترین گزینه برای جانمایی موزه بزرگ البرز اشاره می‌کند و می‌گوید: “به دستور استاندار البرز، مشاورانی برای امکان‌سنجی شرایط تبدیل این بنا به موزه به کار گرفته شدند و طی آخرین بازدید آن‌ها شرایط این مجموعه را برای جانمایی موزه مناسب ارزیابی کردند”.
او با اشاره به اینکه زمین این بنای نیمه‌کاره حدود پنج هکتار است، می‌گوید: “پس از تکمیل موزه، این امکان وجود دارد که بخشی از مجموعه اداری میراث فرهنگی هم به این فضا منتقل شود”.
با توجه به اینکه این بنا متعلق به وزارت جهاد کشاورزی است، مکاتبات در این زمینه به زودی آغاز می‌شود و امید است البرز به زودی صاحب موزه‌ای برای ارائه میراث کهن و باستانی خود شود چرا که به دلیل نبود فضای مناسب سال‌هاست آثار و اشیای تاریخی البرز که تعداد قابل توجهی نیز دارد، در مخزن موزه ملی نگهداری می‌شود.
