تور رسانه‌ای بنیاد مسکن البرز در روستاهای زیبای طالقان؛ حفظ یا ارتقای هویت روستایی وظیفه‌ی همگانی است
نسترن کیوان‌پور – ورودمان به روستاي آردكان طالقان، پس از حدود دو ساعت و نیم سفر، با ديدنِ پلاکِ “عزیز و نگار” آغاز شد؛ داستان دو دلداده از همین خطه که با نسخه‌های دست‌نویس یا روایت شفاهی، سالیانِ سال، نسل به نسل منتقل شده است.
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان البرز چهارشنبه نُهم خرداد ۱۴۰۳ در قالب تورِ رسانه‌ای، ترتیبی داد که خبرنگاران استان از روند بهسازی برخی از روستاهای شهرستان طالقان بازدید کنند.
روستاهای “آردکان” و “میناوند” مقصدِ ما در این بازدید بودند. روستاهایی خوش‌آب و هوا در دلِ استان البرز که محل سکونتِ بومیان و مهاجران هستند. روستاها، به عنوان مهد تمدن و خاستگاه فرهنگ و هویت اصیل ایرانی، نقشی کلیدی در پویایی و سرزندگی جوامع ایفا می‌کنند. با این حال، در گذر زمان، شاهد روند رو به رشد مهاجرت از روستاها به شهرها و خالی شدن تدریجی این گنجینه‌های ارزشمند بوده‌ایم.
این پدیده، تبعات ناگوار اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی متعددی به همراه دارد و ضرورت توجه به احیا و بهسازی روستاها را بیش از هر زمان دیگری آشکار ساخته است.
با این حال برخی نهادهای متولی مانند بنیاد مسکن با اجرای پروژه‌های عمرانیِ مختلف مانند بهسازی و احیای راه‌ها و معابر، سعی در افزایش کیفیت زندگی در این روستاهای قدیمی و با هویتِ البرزی دارند.
هزینه‌کردِ دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی در روستای آردکان
روستای آردکان از توابع بخش مرکزی طالقان است و طبق آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیتِ آن ۵۷ نفر اعلام شده است.
به گفته مهدی ملکی؛ مدیر بنیاد مسکن شهرستان طالقان، بهسازی این روستا از سال ۱۳۸۹ آغاز شده است اما از سال ۹۹ آسفالت و سنگفرش معابر با جدیت بیشتری در حال انجام است و تاکنون بالغ بر دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان در این روستا در قالب ۵۰۰ متر سنگفرش، ۲۳۰۰ متر آسفالت و ۵۰۰ متر جوی آب، هزینه شده است.
یکی از اقدامات جالب در روند احیای کالبدی این روستا، قسمت آبنما با سنگفرش است، که حدود دو سال قبل آغاز شده اما برای تکمیل پروژه نیاز به اعتبار است.
باید به این نکته توجه داشت که تکمیل پروژه‌های عمرانی در روستاها، اعم از احداث راه‌های ارتباطی، توسعه شبکه‌های آبرسانی و برق‌رسانی، احداث مراکز آموزشی و بهداشتی، و بهبود وضعیت مسکن، نقشی اساسی در جلب اعتماد مردم و ارتقای سطح زندگی آنان ایفا می‌کند.
این اقدامات، ضمن فراهم کردن امکانات اولیه و ضروری برای زندگی، به روستاییان نشان می‌دهد که دولت و مسئولان نسبت به حل مشکلات و ارتقای شرایط زندگی آنان دغدغه‌مند هستند. این امر، حس امید و انگیزه را در میان مردم تقویت کرده و زمینه را برای مشارکت فعال آنان در برنامه‌های توسعه روستایی فراهم می‌کند.
علاوه بر این، تکمیل پروژه‌های عمرانی، به رونق اقتصادی روستاها نیز کمک می‌کند. با احداث راه‌های ارتباطی مناسب، امکان دسترسی به بازارهای مصرف برای محصولات تولیدی روستاییان فراهم شده و زمینه را برای توسعه کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی و گردشگری در این مناطق فراهم می‌کند. این امر، به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و افزایش درآمد روستاییان منجر شده و از مهاجرت بی‌رویه به شهرها جلوگیری خواهد کرد.
روستای زیبای میناوند با مشکل کمبود بودجه روبه‌روست
ایستگاه بعدی تور رسانه‌ای طالقان، روستای میناوند است؛ روستای آبا و اجدادی یکی از ستاره‌های فوتبال ایران و از بازیکنان محبوب پرسپولیس؛ مهرداد میناوند که در سال ۱۳۹۹ از دنیا رفت.
به گفته‌ی مدیر بنیاد مسکن شهرستان طالقان، جمعیت تابستانه‌ی این روستا ۴۵۰ نفر و جمعیت زمستانه‌ی آن، ۱۹۰ نفر است.
او می‌گوید: “همان مشکلات کمبود اعتبار در سایر روستاهای طالقان، در این روستا نیز وجود دارد.”
ملکی از سنگفرش کردن ۴۰۰ متر از معابر این روستا از سال ۱۳۸۷ تاکنون طی چند مرحله خبر می‌دهد و می‌گوید که تا آسفالت کردن و سنگفرش کردن بخش عمده‌ی دیگری از معابر، راه بسیاری باقی است.
بهسازی ۴۸ روستا از ۶۹ روستای شهرستان طالقان توسط بنیاد مسکن در حال انجام است و به گفته‌ی مهدی ملکی، این روستاها از برخورداری ۷۰ درصدی بهره‌‌مند هستند اما ممکن است تنها یک کوچه یا خیابان در یک روستا بهسازی شده باشد و تا تکمیل طرح‌ها زمان بسیاری نیاز باشد، به همین روی، اعتمادسازی در قالب تکمیل پروژه‌ها به‌ویژه در منطقه‌ی کوهستانیِ طالقان به اعتبار بسیار بیشتری نیاز دارد و کمک و تعامل نهادهای مختلفی را می‌طلبد.
حفظ اصالت روستاها نیازمند عزم جدّی
روستاها در گذر زمان و به‌ویژه طی سال‌های اخیر در معرض تهدیداتی از جمله تغییر چهره کالبدی، مهاجرت روستاییان و ورود افراد غیربومی با هدف ساخت ویلا، و فقدان نظارت و برنامه‌ریزی صحیح قرار دارند. این عوامل، به تدریج هویت و اصالت روستاها را از بین برده است و به نابودی این گنجینه‌های ارزشمند منجر خواهند شد.
برای حفظ هویت روستاها و جلوگیری از این آسیب‌ها، ضروری است که مسئولان نهادهای مربوطه دست به کار شوند و اقدامات مؤثری انجام دهند. این اقدامات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱. تدوین طرح‌های جامع و منسجم برای توسعه روستایی:
طرح‌های جامع و منسجم با در نظر گرفتن هویت، فرهنگ، نیازها و ظرفیت‌های هر روستا، به توسعه پایدار و متوازن آن کمک کنند. این طرح‌ها باید با مشارکت مردم و متخصصان، تدوین شده و به طور دقیق اجرا شوند.
۲. حمایت از مشاغل و فعالیت‌های سنتی:
حمایت از مشاغل و فعالیت‌های سنتی روستایی، از جمله کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی و گردشگری، نقشی کلیدی در حفظ هویت و اصالت روستاها ایفا می‌کند. این امر به رونق اقتصادی روستاها، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و جلوگیری از مهاجرت روستاییان کمک خواهد کرد.
۳. حفظ بافت تاریخی و معماری سنتی:
حفظ بافت تاریخی و معماری سنتی روستاها، از جمله ساختمانهای مسکونی، بناهای تاریخی و فضاهای عمومی، از اهمیت بهسزایی برخوردار است. این امر به حفظ هویت و اصالت روستاها و ایجاد جاذبه‌های گردشگری برای بازدیدکنندگان کمک خواهد کرد.
۴. تقویت بنیان‌های فرهنگی و اجتماعی:
تقویت بنیان‌های فرهنگی و اجتماعی روستاها، از جمله برگزاری جشنواره‌ها، مراسم سنتی و آموزش‌های فرهنگی، به حفظ هویت و انسجام اجتماعی در میان روستاییان کمک خواهد کرد.
۵. نظارت بر ساخت و سازها و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز:
نظارت دقیق بر ساخت و سازها و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز در روستاها، از جمله ساخت ویلاهای غیرمنطبق با هویت و معماری سنتی، ضروری است. این امر به حفظ زیبایی و اصالت روستاها کمک خواهد کرد.
۶. مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای طرح‌ها:
مشارکت فعال مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای طرح‌های توسعه روستایی، از جمله تشکیل شوراهای روستایی و دهیاری‌ها، به جلب اعتماد مردم و افزایش حس تعلق خاطر آنان به روستاها کمک خواهد کرد.
حفظ هویت روستاها، وظیفه‌ای همگانی است که نیازمند همکاری و مشارکت همه نهادهای ذیربط، مردم و نهادهای مدنی است. با برنامه‌ریزی صحیح، اجرای طرح‌های اصولی و مشارکت فعال مردم، می‌توان شاهد حفظ و ارتقای هویت روستاها و رونق دوباره این پهنه‌های ارزشمند در سراسر کشور بود.
