نسترن کیوانپور -شهر شلوغ و پر هیاهو، حالا به شهری خاموش و بی‌روح تبدیل شده است. شیرهای آب خانه‌ها خشک شده و مردم ساعت‌ها در صف‌های طولانی منتظر اندک آبی هستند که از لوله‌ها خارج می‌شود. پارک‌های سرسبز، به زمین‌های لم‌یزرع تبدیل شده و رودخانه‌ای که زمانی قلب تپنده شهر بود، حالا به جویباری باریک و آلوده تبدیل شده است.
این تصویر، دورنمای ترسناکِ شهرهای ماست اگر چالش کمبود آب را نادیده انگاریم.
در حالی که جهان با چالش‌های بزرگی مانند تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین دست و پنجه نرم می‌کند، بحران آب به عنوان یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای حیات بشر مطرح شده است. کاهش شدید بارندگی، افزایش جمعیت و توسعه بی‌رویه کشاورزی، منابع آبی کره زمین را به شدت تحت فشار قرار داده است. این در حالی است که آب به عنوان یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان و سایر موجودات زنده، برای ادامه زندگی ضروری است.
به استناد گزارشِ به روز شده ی یونسکو در فوریه ۲۰۲۴، “در سراسر جهان، بخش کشاورزی حدود ۷۰ درصد برداشت آب شیرین را به خود اختصاص می‌دهد، پس از آن صنعت (حدود ۲۰ درصد) و مصارف خانگی یا شهری (حدود ۱۲ درصد) در بخشهای بعدی قرار دارند”.
آب‌های زیرزمینی حدود ۲۵ درصد از کل آبی را که برای آبیاری استفاده می‌شود و نیمی از آب شیرین برداشت شده برای مصارف خانگی را تأمین میکنند.
این در حالی است که از دهه ۱۹۸۰، تقاضای جهانی برای آب شیرین سالانه کمتر از ۱ درصد افزایش یافته است. تقاضای آب از بخش شهری نیز نسبت به سایر بخش‌ها افزایش قابل توجهی داشته است و با توجه به افزایش جمعیت شهری و گسترش سیستم‌های تامین آب و فاضلاب این شهرها، احتمالاً همچنان رشد خواهد کرد.
تصفیه آب بسیار هزینه بَر است
بخش های کشاورزی و صنعت به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آب شناخته می‌شوند و بخش عمده‌ای از هدررفت آب در این حوزهها رخ می‌دهد. با این حال، مصرف خانگی نیز به دلیل محدودیت منابع و اهمیت بالای آب شرب باید به دقت مدیریت شود تا بتوانیم این منابع را برای آینده حفظ کنیم.
صرفه‌جویی در مصرف آب شرب نه تنها به دلیل کمبود منابع اهمیت دارد، بلکه به دلیل هزینه‌های بالای تصفیه نیز ضروری است. فرآیندهای پیچیده تصفیه آب برای اطمینان از ایمنی و کیفیت مناسب آب شرب نیاز به تجهیزات پیشرفته و مواد شیمیایی گران‌بها دارند. این هزینه‌ها با افزایش آلودگی منابع طبیعی و نیاز به فناوری‌های پیشرفته‌تر برای تصفیه بیشتر می‌شوند. بنابراین، کاهش مصرف و جلوگیری از هدررفت آب در مصرف روزمره می‌تواند به کاهش این هزینه‌ها و حفظ منابع طبیعی کمک کند.
تا سال ۲۰۲۱ منطقه آسیا و اقیانوسیه تنها ۳۶ درصد از منابع آبی جهان و حدود ۶۰ درصد از جمعیت جهان را در اختیار دارد و این امر باعث شده است که در دسترس بودن آب سرانه در این منطقه، پایین‌ترین سطح در جهان باشد. اوضاع زمانی بغرنج تر می شود که بدانیم مصرف بیش از حد از منابع آبی در این منطقه به طرز ناراحت کننده ای بیشتر از سایر مناطق جهان است.
جمعیت منطقه‌ای که تحت کمبود آب شدید یا بسیار شدید زندگی میکنند، بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۰ از ۱.۱ میلیارد نفر به بیش از ۲.۶ میلیارد نفر افزایش یافته است. آسیا و اقیانوسیه به این ترتیب به عنوان آسیب‌پذیرترین منطقه جهان در برابر بلایای ناشی از مخاطرات طبیعی، تغییرات آب و هوایی آب و کمبودهای موجود در پاسخ به بلایا را تشدید می‌کند.
در “گزارش توسعه جهانی آب سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۴: آب برای رفاه و صلح؛ حقایق، ارقام و نمونه های عملی” که امسال منتشر شده، کمبود منابع آموزشی و ظرفیت‌های مناسب برای رسیدگی به چالش‌های منحصر به فرد کمبود آب، به عنوان یک دلیل مهم برای تشدید چالش کم آبی مطرح شده است.
آسیا و اقیانوسیه در معرض چالش جهانی آب
یک فهرست جهانی از آبخوان‌های فرامرزی، ۱۲۹ آبخوان مشترک در آسیا را شناسایی کرده است که تقریباً ۹ میلیون کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد و حدود ۲۰٪ از کل منطقه را در بر می‌گیرد.
طبق آمار و استنادات سال ۲۰۲۱، بیش از ۸۰ درصد از کشورهای منطقه آسیا-اقیانوسیه برای مدیریت آب در برخی مقیاس‌ها، یک سازمان حوضه رودخانه‌ای ایجاد کرده‌اند. با این حال، کمتر از یک درصد از کشورها نقشه برداری از ذینفعان را انجام داده‌اند و تنها یک سوم از کشورهای مورد بررسی مکانیسم‌های رسمی یا غیررسمی برای مشارکت ذینفعان در موضوعات مرتبط با آب را اجرا کرده‌اند.
اما در کنار اقدامات اجرایی که نهادهای مرتبط با حوزهی آب در حال انجام آنها هستند، آموزش و توسعه آگاهی، کلید اصلی حل این چالش است. در بسیاری از نقاط جهان، و به ویژه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، آب و بهداشت بهینه مدیریت نمی‌شوند و فقدان آموزش و مهارت‌های مرتبط در قلب این مسئله خودنمایی می کنند.
این امر باعث تأخیر در پذیرش فناوری‌های جدید برای تصفیه آب، بهداشت و مدیریت یکپارچه حوضه رودخانه‌ای و موارد دیگر می‌شود که به نوبه خود منجر به هدررفت آب، آلودگی اجتناب‌ناپذیر منابع آب شیرین و سطوح نامناسب دسترسی به آب ایمن و تمیز می‌شود.
همین بحث آموزش و اطلاعرسانی از سطوح خُرد جامعه، هدف و ایدهی اصلی پویش نجات قطره ها بوده است. کمپینی که به صورت محله محور و در قلب جامعه از کودکان و نوجوانان درخواست همکاری می کند تا با مشارکت در این رویدادهای سلسله وار، به عنوان سفیران آب، نقش خود را در خانواده و باهمستان خود ایفا کنند.
پایگاه خبری هزار و یک شهر، شرکت رنگ نیپون و شرکت آب منطق های البرز با توجه به چالش کمبود آب و هزینه های روزافزون تصفیه یک متر مکعب آب برای آشامیدن، در راستای رسالت فرهنگسازی و مسئولیت اجتماعی، این موضوع را به صورت مستمر و پیوسته دنبال کند تا کودکان و نوجوانانی که آیندهسازان این سرزمین هستند، با آگاهی و دغدغهمندی، در مشاغل آتیِ خود، توجه ویژه به منابع محیط زیستی به خصوص آب را سرلوحه ی تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها قرار دهند تا شاید با این قدم های کوچک، کمی از آینده ی ترسناکِ بدونِ منابع آبی فاصله بگیریم.
بحران آب یک چالش جدی است که نیازمند اقدام فوری و هماهنگ همه بخشهای جامعه است. هر یک از ما می‌توانیم با تغییر عادات روزمره خود، سهمی در مقابله با این بحران داشته باشیم.
