خانی نژاد- یکی از مهمترین مسائل و مشکلات کشور که گاهی اوقات به بحران جدی تبدیل می شود، انتشار اخبار جعلی است. در اغلب اوقات منابع ناشناخته و غیر مسئول که اقدام به انتشار این اخبار می‌کنند، بی آنکه نگران بدنامی باشند، جامعه را به التهاب می‌کشانند.
اخبار جعلی یکی از مشکلات جدی دنیای رسانه است که می‌تواند تأثیرات خطرناکی بر جامعه داشته باشد.
مطالعه منابع منتشر کننده یک خبر بسیار مهم است و نشان از سواد رسانه‌ای افراد دارد. ایجاد حساسیت به خبرهای جعلی و توسعه بسترهای رسانه ای قوی تر با بررسی منابع اخبار پیام‌رسان ها، رسانه‌های اصلی و نشریات رسمی مختلف محقق می‌شود.
یکی از دلایل داغ بودن اخبار جعلی این است که مردم به منابع اصلی اعتمادی ندارند و به همین دلیل قدرت مانور افراد و کُنشگران سیاسی و اقتصادی و رسانه‌ای در این زمینه بیشتر می‌شود.
اخبار جعلی یا شایعات غلط ممکن است برای جامعه آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد.
برای مقابله با اخبار جعلی، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- ایجاد ارتباط با مردم و دریافت اخبار و اطلاعات از منابع معتبر و قابل اعتماد، مانند رسانه‌های معتبر، سازمان‌های خبری، بنگاه‌های دولتی و سازمان های بین‌المللی و استناد به تحقیقات علمی و منابع تخصصی بی شک مفید است.
- دقت و توجه به انتشار و بررسی اصل منبع خبر، صحت اطلاعات در آن و همچنین تفاسیر و تحلیل‌ها در آن می تواند کمک کننده باشد. در صورتی که یک خبر به نظر مشکوک است، بهتر است آن را به طور مستقیم بررسی کنیم.
- برای مقابله با اخبار جعلی، اطلاعات صحیح و قابل اعتماد از طریق وسایل ارتباط جمعی به اشتراک بگذاریم و با ارائه داده‌های صحیح و درست، اجازه دهیم تا مخاطبان خود از اخبار جعلی دوری کنند و به جای آن، درک صحیح و دقیقی از واقعیت را به دست بیاورند.
- آموزش یکی از ابزارهای پایه‌ای رسانه برای جامعه است که رسانه‌ها می توانند با برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌رسانی اجتماعی در خصوص تشخیص اخبار جعلی و منابع قابل اعتماد آن را اجرایی کنند.
با پیشرفت علم و تکنولوژی، ابزارهای مختلفی برای فناوری های جدید ابداع شده است که می توان به برخی نرم‌افزارهای مرورگر و تلفن همراه و پلتفرم‌های مبارزه با اخبار جعلی (مانند سامانه گزارش اخبار جعلی سازمان شفافیت بین‌الملل) اشاره کرد.
اما باید به این نکته اشاره کرد که هیچ راهکار همه جانبه‌ای برای مقابله با این معضل وجود ندارد. برخورد صحیح با اخبار جعلی نیازمند هوشیاری و آگاهی مداوم است.
در اکثر مواقع، شناسایی اخبار جعلی یک فرایند پیچیده و دشوار است و برای انجام آن باید دقیق و مراقب باشیم.
نکته ای که حائز اهمیت است ضرورت وجود بستر گردش آزاد اطلاعات است. باید در نظر داشت که شناسایی اخبار جعلی نیازمند داشتن دسترسی به اطلاعات اولیه است، چرا که اگر مردم به اطلاعات به طور کامل دسترسی داشته باشند، صحت سنجی اخبار برایشان راحت تر خواهد بود.
گردش آزاد اطلاعات از دیدگاه مفهومی به معنای حق مردم برای دستیابی به اطلاعات مختلف در هر زمینه ای است. گسترش جریان آزاد اطلاعات در فضای خبری جهان، می تواند از یک سو باعث توسعه و ارتقای دانش و دسترسی مردم به منابع اطلاعاتی مفید شود و از سوی دیگر ایجاد بستر مناسب برای شناسایی و افشای اخبار جعلی باشد.
با گردش آزاد اطلاعات، می توان اخبار جعلی را با اطلاعات درست و دقیق مقایسه کرد. به عنوان مثال، اگر اطلاعات مرتبط با یک خبر در دسترس باشد، می توان روی تحلیل و بررسی آن تمرکز کرد و سپس با جزئیات واقعی و دقیق روبرو شد. همچنین، به کمک اطلاعات در دسترس می توانیم افراد و سازمان هایی که در زمینه شناسایی اخبار جعلی فعالیت می کنند، پیدا کنیم.
در کل می‌توان گفت گردش آزاد اطلاعات مزایای زیر را برای جامعه به همراه دارد:
- گردش آزاد اطلاعات و شناسایی اخبار جعلی به طور مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند. گردش آزاد اطلاعات و دسترسی به منابع معتبر و قابل اعتماد، افزایش امکانات شناسایی و تشخیص اخبار جعلی را تسهیل می‌کند.
- گردش آزاد اطلاعات می‌تواند کاربران را ترغیب کند تا محتوای دریافتی را به صورت کامل و جامع تحلیل کنند و در صورت لزوم، منابع خبر را بررسی کنند. با ارزیابی منابع و تحلیل دقیق محتوا، می‌توان اخبار جعلی را بهتر شناسایی کرد و از انتشار آنها جلوگیری کرد.
- ارتباط و تعامل بین اعضای جامعه در مورد اخبار و محتوای دریافتی، در گردش آزاد اطلاعات تقویت می‌شود. برای مقابله با اخبار جعلی، تشکیل گروه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مورد اعتماد مردم که با اشتراک اطلاعات و تحلیل مشترک، به شناسایی و افشای اخبار جعلی کمک می‌کنند، می‌تواند اهمیت بسیاری داشته باشد.
بررسی و ارزیابی منابع، تحلیل محتوا، توسعه نهادهای مستقل و مشارکت جامعه در گردش آزاد طلاعات، به کاربران کمک می‌کند تا خبرها و مطالب معتبر را از منابعی که شناخته شده و قابل اعتماد نیستند، تمییز دهند و در نتیجه اخبار جعلی را شناسایی و از پخش آنها جلوگیری به عمل آورند.
در نهایت، گردش آزاد اطلاعات به ما کمک می کند تا از نظریه‌های کاملاً غلط و مسائل روزمره و زرد توهین آمیز دوری کنیم، و با درک و شناخت بهتر از اخبار و اطلاعات، تصویر دقیق‌تر و معتبرتری از آنچه دور و برمان رخ می‌دهد داشته باشیم.
راه مقابله با اخبار جعلی این است که از برخورد شعاری با سواد رسانه‌ای بپرهیزیم. بهترین راه برای مقابله با اخبار جعلی، ارتقای هوش اجتماعی از طریق فرهنگسازی و برنامه های دقیق و مدون آموزشی است که به سواد رسانه مینجامد.
