بحران آب و انرژی؛ تیغی بر گردن صنعت
نسترن کیوان پور – در حالی که استان البرز به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی کشور شناخته می‌شود، امروزه صنعتگران این استان با چالش‌های جدی تامین آب و انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند.
به زعم کارشناسان و صنتعگران حاضر در شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی که ۱۱ آذرماه ۱۴۰۳ به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی البرز برگزار شد، بحران آب و انرژی، تیغ تیزی است که بر گردن صنعت قرار دارد و اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، بسیاری از صنایع مجبور به تعطیلی خواهند شد.
محمد فاضلی، جامعه‌شناس برجسته ایرانی در این نشست، نکات شگفتآور و در عین حال ترسناکی از آینده‌ی حوزه‌ی انرژی در کشور ارائه داد و با استناد به آمارهای بین‌المللی، گفت که سرانه مصرف نهایی انرژی در ایران در بخش‌های کشاورزی، خانگی، تجاری، حمل‌ونقل و صنعت به طور قابل توجهی بالاتر از متوسط جهانی است. به ویژه مصرف گاز طبیعی و نفت خام و فراورده‌های نفتی که در ایران به ترتیب ۶.۲ و ۱.۵ برابر متوسط جهانی است.
او دلایل مصرف بالای انرژی را بهره‌وری پایین، استفاده از کالاها و خدمات انرژی‌بر و همچنین عدم توجه کافی به مصرف بهینه انرژی دانست.
فاضلی با مقایسه مصرف انرژی ایران با کشورهای دیگر، مانند ژاپن، ترکیه، هند، چین و کشورهای اروپایی طبق آمار سال‌های اخیر گفت که ایران در این زمینه وضعیت نامطلوبی دارد.
چالش فشار بر منابع انرژی زمانی تهدیدآمیزتر می‌شود که بدانیم مصرف بالای انرژی فشار زیادی بر منابع انرژی کشور وارد می‌کند، هزینه‌های تولید و زندگی را افزایش می‌دهد و آلودگی هوا و محیط زیست را تشدید می‌کند.
این در حالی است که به این ترتیب، ایجاد یا افزایشِ وابستگی بالای ایران به واردات انرژی، حوزه تامین انرژی کشور را به خطر می‌اندازد.
اظهارات فاضلی زنگ خطری برای مسئولان کشور است تا به موضوع مصرف بالای انرژی توجه جدی کرده و برای حل این مشکل اقدامات لازم را انجام دهند.
هزینه ۴ تا ۱۰ یورویی شیرین سازیِ تنها یک متر مکعب آب دریا
هزینه‌های گزاف ساخت و راه‌اندازی نیروگاه‌های حرارتی، به همراه هزینه‌های بالای شیرین‌سازی آب دریا و تامین سوخت، تولید برق در ایران را به صنعتی پرهزینه تبدیل کرده است.
بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط این جامعه شناس برجسته در این جلسه، ساخت هر هزار مگاوات نیروگاه حرارتی به طور متوسط ۶۴۰ میلیون یورو هزینه در بر دارد.
این بدان معناست که برای تولید ۲۰ هزار مگاوات برق، رقمی معادل ۱۲.۸ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری اولیه نیاز است.
علاوه بر این، هزینه‌های شیرین‌سازی یک متر مکعب آب دریا در محل مصرف بسته به مسافت انتقال بین ۴ تا ۱۰ یورو است.
هزینه‌های سوخت نیز به عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش هزینه‌های تولید برق مطرح است. با توجه به نوسانات قیمت سوخت‌های فسیلی در بازارهای جهانی، هزینه تولید برق در ایران به شدت تحت تأثیر این نوسانات قرار دارد.
سرمایه‌گذاری کلان برای تامین برق مورد نیاز کشور و پاسخگویی به تقاضای رو به رشد، به سرمایه‌گذاری کلانی نیاز است. هزینه‌های بالای ساخت و راه‌اندازی نیروگاه‌ها، به همراه هزینه‌های جاری تولید برق، فشار زیادی را بر منابع مالی کشور وارد می‌کند. این موارد، تأمین پایدار و اقتصادی برق را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده است.
مشکل عمده از آنجا ناشی می‌شود که مصرف آب و انرژی از بخش‌های کم‌بازده به پربازده منتقل می‌شود.
همچنین باز تخصیص درون‌بخشی سبب شده است مصرف آب و انرژی از فعالیت کم‌بازده به پربازده تخصیص یابد و مصرف مجدد در بخش آب تصفیه به یک شوخی بدل شود.
این در حالی است که می‌توان با بهینه‌سازی مصارف موجود و تأمین مصارف جدید از باز تخصیص مصارف قدیم به ارتقای زیست پذیری سرزمین کمک کرد.
کارشناسان معتقدند برای حل این مشکل، باید به دنبال راهکارهای نوین و بهینه‌سازی مصرف برق بود. همچنین، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه زیرساخت‌های لازم برای استفاده از این انرژی‌ها، می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید برق و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کند.
به گفته‌ی محمد فاضلی، اتاق‌های بازرگانی باید عصر پسامنابع و ضرورت باز تخصیص را درک و صورت‌بندی کنند.
در نهایت، برای موفقیت این فرآیند، همکاری بین بخش‌های مختلف، از جمله دولت، صنعت، و جامعه مدنی، ضروری است. اتاق‌های بازرگانی و نهادهای مرتبط باید به‌طور فعال در این تلاش‌ها شرکت کنند و سیاست‌ها و برنامه‌های مؤثری را برای سامان‌دهی به تخصیص منابع و ارتقای بهره‌وری انرژی طراحی کنند تا آینده‌ای پایدارتر برای نسل‌های آینده فراهم شود.
