هزینه بالای تأمین، تصفیه و توزیع یک متر مکعب آب شُرب و لزوم مصرف بهینه
نسترن کیوان‌پور– آدم یادِ این حکایت می‌افتد که “یک نفر توی قایق، زیر پای خودش را سوراخ می‌کرد و می‌گفت به بقیه‌ی قایق کاری ندارد!”
این جملات را یک بانوی میانسال در یکی از رویدادهای “نجات قطره‌ها”، خطاب به گروهی که اعتراض کرده بودند “چرا به مردم گیر داده‌اید که آب را کم مصرف کنند؟ وقتی بیشتر هدررفتِ آب در بخش کشاورزی و صنعت است؟ زورتان به مردم رسیده؟!” گفته بود.
حالا همین موضوع را در نشست خبری شرکت آب منطقه‌ای البرز صبحِ شنبه هشتم مهرماه ۱۴۰۲، به بهانه‌ی بازدید از طرح جامع آبرسانی استان البرز و پروژه تصفیه‌خانه شهر جدید هشتگرد، پرسیدیم. “آیا واقعا نیاز نیست که مردم هم در مصرف آب شُرب صرفه‌جویی کنند و این موضوع فقط یک پروپاگاندا برای انحراف افکار عمومی از هدررفت آب در بخش کشاورزی و صنعت است؟”
داود نجفیان؛ مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای البرز می‌گوید: «متاسفانه طی سال‌های گذشته زیرساخت‌های مناسبی برای تأمین آب شُرب ایجاد نشده است و همین موضوع سبب شده که بخش عمده این آب از منابع آب زیرزمینی تأمین شود.»
البته باید گفت که بسیاری از استان‌های کشور، آب شُرب مورد نیاز خود را صد در صد از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌کنند. با این حال استان البرز طی سال‌های اخیر با مطالعه، پیگیری و اجرای پروژه‌های مهم در سطح استان، تلاش کرده که استفاده از منابع آب زیرزمینی را برای آب شُرب محدود کند.
گستردگی استان البرز، جمعیتِ روبه‌رشد و مهاجرپذیریِ بالا سبب شده که تأمین آب شُرب همواره به عنوان یک چالش جدی مطرح شود.
نجفیان تأکید می‌کند که صرفه‌جویی در مصرف آب شُرب نیاز به فرهنگسازی مستمر دارد و می‌گوید: «درست است که بیشتر هدررفت آب در بخش کشاورزی و صنعت است اما هزینه تأمین، تصفیه و توزیعِ یک متر مکعب آب شُرب آن‌قدر بالاست که باید برای مصرف بهینه آن، تدابیر ویژه‌ای اندیشید که نیازمند فرهنگسازی و تغییر باورهای خودمان است.» هرچند تأمین آب شُرب زیرمجموعه اقدامات گسترده و مستمری است که در قالب طرح جامع آبرساني البرز در حال انجام است.
نجفيان آخرين وضعيت اين طرح را نیز تشریح می‌کند و می‌گوید: «این طرح که مطالعات آن از سال ۱۳۹۷ آغاز شد، با اهتمام دولت سیزدهم از سال ۱۴۰۱ در حال اجراست و در دو بخش شرق و غرب استان پیش می‌رود».
مدیرعامل آب منطقه‌ای البرز در پاسخ به این سوال که آیا خودش هم مصرف بهینه آب در منزل را رعایت می‌کند یا خیر می‌گوید: «خوشبختانه فرزندم این‌قدر دغدغه موضوع آب را دارد که اگر احیانا موردی را رعایت نکنم مثل پلیس آب به من گوشزد می‌کند».
تأمین ۷۵ درصد آب مورد نیاز البرز از چاه‌ها
او با بیان اینکه اکنون حدود ۷۵ درصد آب مورد نیاز استان از چاه‌ها تامین می شود، ادامه می‌دهد: «یکی از برنامه‌های طرح جامع، تعادل‌بخشی به منابع آبی است که بر این اساس ۵۵ میلیون متر مکعب سهمیه جدید از سدهای طالقان و کرج برای البرز تعیین شده که در مجموع سهمیه آب استان به سالانه ۱۱۰ میلیون متر مکعب خواهد رسید».
به گفته او، بناست با اجرای طرح آبرسانی و جذب ۵۵ میلیون متر مکعب سهمیه جدید، وضعیت شبکه آبی استان به تعادل برسد و در تنش‌های آبی، به تبعِ کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی، مدیریت حوزه آب در این شرایط تسهیل شود.
خط انتقال آب از تصفیه‌خانه مهستان تا نظرآباد در مرحله پایانی
در بخش غربی استان البرز در حال حاضر پروژه تصفیه‌خانه شهر جدید مهستان واقع در شهرستان ساوجبلاغ با آبدهی ۸۰۰ لیتر برثانیه در حال ساخت و تکمیل است که به موازات آن خط انتقال آب به شهرستان‌های نظرآباد و اشتهارد اجرا شده است.
خط انتقال آب از نظرآباد تا اشتهارد به طول ۴۰ کیلومتر پایان یافته است و خط انتقال آب از تصفیه‌خانه شهر جدید مهستان شهرستان ساوجبلاغ تا نظرآباد به طول ۲۲ کیلومتر مرحله پایانی خود را می‌گذارند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای البرز در خصوص طرح آبرسانی غرب استان نیز گفت: «این طرح از سه بخش شامل تصفیه‌خانه و ۲ خط بزرگ انتقال تشکیل شده که این سه بخش تا پایان سال جاری به طور کامل تکمیل خواهد شد».
شبکه آبرسانی غرب استان البرز برای جمعیتی بالغ بر یک میلیون و۱۰۰ هزار نفر طراحی و اجرا شده است و امیدواریم طبق گفته مسئولان بدون وقفه انجام شود تا شاهد رفع مشکلات آبرسانی در سطح استان باشیم.
برداشت ۲۵ میلیون متر مکعب از آب سد طاقان در قالب طرح جامع آبرسانی غرب استان
به گفته مسئولان شرکت آب منطقه‌ای البرز در اجرای طرح جامع آبرسانی البرز در گام نخست حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال پروژه تامین آب برای استان تعریف شده است. در بودجه سال ۱۴۰۳ ردیف اعتباری مناسب برای طرح سراسری آبرسانی البرز دیده شده است و اکنون تصفیه‌خانه شهر جدید مهستان و طرح جامع آبرسانی در غرب استان البرز برای برداشت ۲۵ میلیون متر مکعب از آب سد طالقان در مرحله نهایی است .
نجفیان به اهمیت موضوع تأمین آب شرب نیز تأکید دوباره می‌کند و می‌گوید: «برای تأمین آب شرب مورد نیاز مردم، پروژه‌ها به صورت زمان‌بندی‌شده و با شتاب در حال اجرا است و تاکنون ۷۰ درصد تجهیزات تصفیه‌خانه آب غرب استان البرز خریداری شده است.
مخزن و منبع؛ دو پارامتر اصلی برای مدیریت تنش‌های آبی
او در بخشی دیگر از سخنان خود به اهمیت مخزن و منبع در مدیریت تنش‌های آبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر مخازن استاندارد به اندازه کافی وجود داشته باشد، تنش‌های آبی در طول سال به خوبی مدیریت خواهد شد.»
به گفته نجفیان، شرکت آبفای البرز طی سال‌های اخیر پروژه‌های خوبی را آغاز کرده است و بناست تا سه سال آتی، ۱۱۰ هزار متر مکعب دیگر به حجم آب شُرب استان اضافه شود.
نجفیان با انتقاد از سرانه ۲۶۰ لیتری مصرف آب در استان می‌گوید: «بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته هم سرانه ۷۰ لیتری دارند اما متاسفانه سرانه بالا در کشور ما به یک چالش جدی بدل شده است. اگر بتوان این سرانه را به ۱۵۰ لیتر رساند، بخش عمده‌ای از مشکلات کمبود آب رفع خواهد شد».
پیشرفت ۵۰ درصدی پروژه تصفیه‌خانه آب غرب استان البرز
محبوبه یونسی؛ مدیر پروژه تصفیه‌خانه غرب استان البرز نیز در حاشیه بازدید در جمع خبرنگاران اطلاعات فنی پروژه را ارائه می‌دهد و می‌گوید: «تاکنون ۷۰ درصد تجهیزات تصفیه‌خانه آب غرب استان البرز خریداری شده است و در مجموع می‌توان گفت که ۵۰ درصد پروژه انجام شده است».
او می‌گوید: «از ۱۵ تیرماه سال جاری آب اشتهارد از طریق چند چاه تامین کردیم اما با تکمیل تصفیه خانه و شبکه انتقال تا پایان امسال آب طالقان به اشتهارد و نظرآباد می رسد ضمن آنکه برای تامین آب شرب شهرستان های غرب البرز در مجموع یک هزار لیتر بر ثانیه انتقال آب در ماه های آینده انجام خواهد شد.
یونسی می‌گوید: «به دلیل جمعیت بالای شهر جدید هشتگرد و نیاز بالا به آب شرب، علی‌رغم تخصیص ۱۵۰ لیتر در ثانیه آب برای مدول یک ،به طور متوسط ۲۲۰ لیتر در ثانیه آب شرب به صورت روزانه به این شهر تحویل می‌شود».
۷۰ درصد از سیاره ما را آب پوشانده است و گمان می‌کنیم این وضعیت تا ابد ادامه می‌یابد. با این حال، آب شیرین، یعنی آبی که می‌نوشیم، با آن استحمام می‌کنیم، و زندگی روزمره‌مان به آن گره خورده، فوق العاده نادر است. تنها ۳ درصد از آب جهان را آب شیرین تشکیل می دهد و دو سوم آن در یخچال‌های یخ زده جمع شده است یا در غیر این صورت برای استفاده ما در دسترس نیست. اگر همین‌طور پیش برویم با نرخ مصرف فعلی، این وضعیت نه تنها در ایران بلکه در کل جهان بدتر خواهد شد و تا سال ۲۰۲۵، دو سوم جمعیت جهان ممکن است با کمبود آب مواجه شوند. پس شاید به قول آن بانویی که اول گزارش از او نقل قول کردیم، وقت آن رسیده به جای گلایه و مُچ‌گیری از این و آن، هرجا که ایستاده‌ایم، هر سمَت و نقشی که در جامعه داریم، قایق را کامل ببینیم و با رعایت نکردن الگوی مصرف صحیح آب، زیرِ پای خودمان را سوراخ نکنیم چون این قایق اگر غرق شود همه را با هم غرق خواهد کرد.
